Kedi (Felis catus), kedigiller (Felidae) familyasından avcı, memeli, evcil, etçil bir hayvandır. İnsanlar, kedilerin arkadaşlığına ve onların haşarat, yılan ve akrep avlayabilme kabiliyetine önem vermektedir. Kediler en az 9.500 yıldır insanlarla birlikte yaşamaktadır.
2,5 ile 12 kilo arasında ağırlığa ve dişilerde 50 cm. Erkeklerde 70 cm ye varan ebatlardadır. Çok çeşitli renklere sahip olabilmekle beraber genetik olarak çok farklı ve orijinal renklere de sahip olanları mevcuttur. Kedigiller familyasının genel karakteristik özelliklerini taşımaktadırlar. Ortalama kedi ömrü 14 yıldır. Ancak kediler iyi bir beslenme ile 20 yıldan fazla yaşayabilirler.
Kediler hoş görünüşlü, yuvarlak başlı, sivri kulaklı, uzun bıyıklı hayvanlardır. Bıyıklarının dipleri sinirlere bağlıdır. Dokunma duyusu görevi yaparlar. Ön ayakları beş, arka ayakları dört parmaklı olup, kancalı tırnaklarını içeri çekebilirler. Tırnaklarını ağaçlara sürterek bilerler. Hassas işitme ve görme duyuları vardır.
Bakım Ve Beslenme
1.Yavru kedilerde bakım ve beslenme
Normal gelişimini 60-63 günde anne karnında tamamlayan yavru kediler gözleri ve kulakları kapalı olarak doğarlar.Yeni doğan yavru kedicikler anne kedinin şefkati , vücut sıcaklığı ve sütü olmadan normal ebeveynleri gibi olamazlar. 14 günlük olduklarında gözleri ve kulakları açılır hale gelir.
Anne kedi yavrularını en az 45-65 günlüğe kadar emzirmelidir. Bu süreden kısa anne sütü ile beslenen yavru kediciklerde immun sistem zayıf kalır. En ufak bir enfeksiyona karşı çabuk yenilirler. Ayrıca anne sütünden alacağı kalsiyum ve fosfor gibi iz elementlerin yokluğunda kemik ve kas hastalıklarına yakalanırlar.
Bu sebepten dolayı mutlaka yavru kediciklerin 45-65 gün anne altında bırakılması yani emzirilmesi tavsiye edilir. Anne kediler sosyal hiyerarşik düzen gereği yavrularını 2-2,5 aylık olduktan sonra terk ederler. Her yavru kedi kendi besin ihtiyacını karşılamakla sorumlu olurlar bu dönemlerinde.
Annesi tarafından terk edilmiş veya annesi ölmüş yavru kedilerin beslenmesi ve bakımı anne şefkati ve sıcaklığında olmalıdır. Bilindiği üzere yavru kedicikler vücut sıcaklığını kendileri ayarlayamazlar. Anne kedi vücut sıcaklığı ile yavrularının vücut sıcaklığını ayarlar.
Ayrıca bu dönemdeki yavru kedicikler anne kedinin diliyle yaptığı yalama işlemi hem onların temizlenmesini hem de genital organları uyararak dışkılamasını ve idrar yapmasını sağlar. Sağlıklı bir anne kedi yavrularını saat başı emzirmesi gerekir.yavrular büyüdükçe bu sayı kademeli olarak azalır. Süt emzirme döneminin son 1/3 lük zamanında anne kedi yavaş yavaş yavrularına katı mama yemeyi öğretir. Yavru kediler sütten kesildikten sonra katı mama ile beslenmeyi öğrenmiş olmalıdır.
Annesi olmayan bakıma muhtaç yavru kedilere bakım ve beslenme şu şekilde yapılmalıdır.
- Yavru kedi pisliklerden ve pirelerden arındırılmalıdır.
- Vücut sıcaklığı kontrol edilmeli. Soğuksa hemen fönle ısıtılmalıdır.Vücut sıcaklığı yerine gelmiş kedinin anne sıcaklığını vermek için onu sürekli sıcak tutacak basit düzenekler yapılmalı.
- Yavrunun küçüklüğüne göre öğün sayısı ve miktarı belirlenmeli ve beslenmeli
- Dışkılama ve idrar yapması için hafif ılık suyla ıslatılmış pamukla poposuna masaj yapılmalıdır.
- 2 aylıktan büyük olan yavru kedilere katı mama alışkanlığı kazandırmak için süt içine azar azar kuru mama veya konserve katıp yedirilmelidir.Yavru bir kedinin besin ihtiyacı fazla olduğundan enerjice ve proteince zengin gıdalarla beslemek gerekir.
- Uzun tüylü bir kedi yavrusu ise en az hafta da bir taranmalıdır.
- Rutin veteriner hekim muayenesi ve kontrolü yapılmalıdır.
NOT: Durumu kötü olan yavru kediciklerin bakım ve beslenmesi için en yakınınızda bulunan bir veteriner hekime danışın veya götürün. Bu bilgiler yavru kediciklerin bakım ve beslenmesi için size bir öneri niteliğindedir.
2.Yetişkin kedilerde bakım ve beslenme
Eşeysel olgunluk yaşına gelmiş yavru kediler artık yetişkin sayılır. Eşeysel olgunluk yaşı kedilerin beslenme ve çevre şartlarına göre değişkenlik gösterir. Dişilerde eşeysel olgunluk yaşı 6-8 ay erkeklerde 7-12 ay dır.Eşeysel olgunluk yaşından 7 yaşına kadar olan kediler yetişkin kediler olarak nitelendirilirler. Bu yaştaki kedilerin beslenmesi oldukça kolaydır. Günde 2 -3 öğün mama ,önünde sürekli bulunacak taze su ve eşeleyebileceği bir kum kabından başka gereksinimi olmaz. Bu yaştaki kedilerin beslenme alışkınlığına göre dışkılama ve idrara çıkma sayı ve miktarı değişkenlik gösterir.Haftada bir taranmalı ve tırnakları uzun ise kesilmelidir.rutin veteriner muayenesi ve kontrolü altında tutulmalıdır.
Eşeysel olgunluk yaşından sonra dişi kediler yılda birkaç kez regl yani kızgınlık dönemi gösterirler. Bu dönemdeki dişi kedilerin evden kaçma, kaybolma ,yüksekten düşme ve erkek kedilerle boğuşmasından dolayı ısırık ve tırmalama yarası ile karşı karşıya gelme ihtimali çok yüksek olduğundan kontrol altında tutulmalı.
Hamile kedilerin beslenmesi de ancak yüksek protein ve enerjice zengin olan gıdalarla yapılmalıdır. Sert ve ani hareketlerden kaçınılmalı ve fazla mıncıklanmamalıdır.
Size istenmeyen yavru bebekler getirmemeleri için veteriner hekiminizle temas halinde olun.
3.Yaşlı kedilerde bakım ve beslenme
Yaşlı kedilerde bakım ve beslenme kedinin fizyolojik durumu ve sağlığına göre ayarlanmalıdır. Yaşlı kedide herhangi bir rahatsızlık yoksa enerjice düşük proteince yüksek gıdalar seçilmelidir. Yaşlı kediler için rasyone edilmiş hazır paket mamalar piyasada bulunmaktadır. Kedinizin fizyolojik durumunu göz önüne alarak vereceğiniz mama miktarı ve öğün sayısını veteriner hekiminizle danışarak belirleyin.
Obezite eğilimi olan kedilerin bakım ve beslenmesi , kısırlaştırlmış-kastre edilmiş kedilerin beslenmesi, karaciğer yetersizliği olan kedilerin beslenmesi veya herhangi bir yetersizliği olan kedilerin beslenmesi konusunda veteriner hekiminizden detaylı bilgi alın.
İlginç Bilgiler
*Tüm kediler tam etoburdur. Bu nedenle yemeklerinde % 30 gibi yüksek oranda protein içeriğine gereksinim duyarlar. Besinleri içine yüksek oranda meyve ve sebze girdiğinde sindirim sistemleri bundan rahatsız olur.
*Kedilerin işitme duyuları insanlarınkinden beş kat daha güçlüdür. Kediler kulaklarını 180 derece döndürebilirler ve bir ses kaynağını bir bekçi köpeğinden on kez daha hızlı saptayabilirler.
*Kedi saatte 50 kilometre hızla koşabilir ve kuyruğunun 7 katı yüksekliğe sıçrayabilir.
*Kedinin kalbi dakikada 110-140 defa atar. Bu sayı insanın kalp atışı hızının neredeyse iki katıdır.
*Kedinin omurgasında insan omurgasından daha fazla kemik vardır. Bu kemikler birbirine gevşek bir biçimde bağlanırlar. Bu özellik vücutlarının onların en olmadık yerlere bile rahatça girip çıkacak esneklikte olmasını sağlar.
*Kedilerin köprücük kemiği de yoktur. Bu da onların küçücük deliklerden geçmesini kolaylaştırır. Kedilerin gözleri
*Kedi, kendi vücut büyüklüğüne oranla en büyük gözlü memelidir.
*Kedilerin gözleri bir doğa harikasıdır. İnsan gözünde bulunmayan bir tabaka sayesinde dış dünyadan gelen çok az miktarda ışığı bile yansıtırlar. Ayrıca göz bebekleri insanınkinden üç kat daha fazla açılabilir. Böylece gözlerine daha fazla ışık girer. Yansıtıcı tabaka ışığı yansıtarak yakın çevreyi aydınlatır. Kediler bu sayede karanlıkta rahatça dolaşabilirler. Loş bir ortamda yüzüne ışık vuran kedilerin gözleri bu tabakadan yansıyan ışık nedeniyle fosforlu gibi parlak görünür.
*İnsanların başlarını çevirmeden görebildikleri alan 210 dereceyken kedilerin görme alanı 285 derecedir. Bu özellik onlara daha geniş bir alanı bir defada görerek kolayca avlanma fırsatı verir.
*Bir kedinin ruh halini onun gözlerine bakarak anlayabilirsiniz. Korkmuş ya da heyecanlanmış kedilerin gözleri büyük ve göz bebekleri yuvarlak olur. Kızgın bir kedininki ise dardır.
Kedilerin evlerine dönmesi
*Kuşlar, arılar, somon balıkları, fareler ve kediler evlerini bulabilirler. Yani, tanımadığı bir yere götürülse bile eve dönüş yolunu bulabilirler. Sooty isimli kedi, yaklaşık 160 kilometre uzaktan evine geri dönmeyi başarmıştır.
*8 yaşında bir İngiliz kedisi olan Pilsbury tam kırk kez 12 kilometrelik gezintiler yaptıktan sonra evine geri dönebilmiştir. İngiliz gazetelerine göre, Pilsbury en az haftada bir kez gezmeye çıkıp çok kalabalık caddelerde karşıdan karşıya geçebilmektedir.
*Üç bacaklı Tigger tam 75 kez dört kilometre yok kat ederek eski evine dönmüştür.
*Gezmeyi seven kedilerin içinde rekor, Ninja isimli erkek kediye aittir. Ninja 1996 yılında ailesiyle birlikte Utah'tan ayrılarak Washington'a yerleşmiştir. Fakat Ninja Bey eski evini çok özlemiş olmalı ki 1400 kilometre uzaktaki evine bir yıl sonra geri dönmüştür.
Sevmeyi sevdiğine yapışıp kalmak, her sözüne başını sallamak olarak gören insanlar kedileri nankör bulur. Çünkü kedi insanına yapışmaz. O çağırınca gelmez, dizinin dibinde oturmaz. Bize bakarken hep merak ederiz. Ne görüyor bizde? Bizim bilemediğimiz ne görüyor da böyle tutkuyla ve dikkatle bakıyor yüzümüze?
Kedi notları
* Dünyanın en şişman kedisi Avustralya'da yaşayan Himmy adlı kedidir. Himmy 20 kilogramı geçen ağırlığı ile Guiness Rekorlar Kitabına girmiştir.
* Dünyanın bilinen en yaşlı kedisi Devon'da yaşayan Ma isimli kedidir. Ma 1957'de öldüğünde 34 yaşındaydı.
* Kedi yaşamının yaklaşık %30'unu kendisini temizleyerek geçirir.
* Kediler, izlerini düşmanlarından saklamak amacıyla dışkılarını toprakla örterler.
* Kediler 100 farklı ses çıkarabilirler. Bu sayı köpeklerde sadece ondur.
* Kedilerin gırtlağında özel bir doku vardır. Bu dokuyu titreştirerek bizim mır mır, ron ron, kır kır, gur gur giye tanımladığımız sesleri çıkarırlar.
* Kediler sadece mutlu olduklarında mırıldanmazlar. Ağrıları varken ve doğum yaparken de bu sesi çıkarırlar.
